Archiwum Społeczne Ziemi Wojsławickiej   Rynek, 20A 22-120 Wojsławice

Archiwum Społeczne Ziemi Wojsławickiej ma charakter cyfrowy 
i znajduje się w ogólnopolskiej bazie Centrum Archiwistyki Społecznej. 

Historia Wojsławic – kalendarium

Fotografia przedstawia widok na rodzinę Poletyłów w ogrodzie Pałacu w Wojsławicach

XV wiek

1427 r.
Pierwszy znany z imienia właściciel dóbr wojsławickich – Wronko z Wojsławic wziął udział
w spotkaniu szlachty i bojarów ziemi chełmskiej i lubelskiej z królem Władysławem Jagiełłą.

1437 r.
Jan Ligęza herbu Półkozic z Czyżowa, wojewoda sandomierski i krakowski, namiestnik królewski
w Małopolsce i Rusi (po wyjeździe króla Władysława Warneńczyka na Węgry), kupił dobra wojsławickie.

ok. 1440 r.
lokacja miasta na prawie magdeburskim.

1445 r.
Przed sądem we Lwowie jako świadek występuje Jehuda z Wojsławic, być może pierwszy wojsławicki Żyd.

1446 r.
W Wojsławicach odbył się szósty sejmik Ziemi Chełmskiej, jedyny zorganizowany poza Chełmem, Krasnymstawem i Hrubieszowem. Udział w sejmiku wziął m.in. władyka Ziemi Chełmskiej (biskup obrządku wschodniego) – Gregorius.

1480 r.
W albumie studentów Uniwersytetu Krakowskiego został zapisany student z Wojsławic: Stephanus Stanislai de Voyslawycze dioec. Chelmensis.

1490 r.
Najazd Tatarów.

4 lipca 1497 r.
Mistrz krzyżacki Jan von Tiefen zatrzymał się na zamku w Wojsławicach w drodze na wyprawę wołoską.


XVI wiek

1508 r.
Odbudowa miasta po napadzie tatarskim, odnowienie przywileju lokacyjnego przez Hieronima Zaklikę Czyżowskiego.

1563 r.
Zygmunt August zezwolił na założenie 20 warsztatów prowadzonych przez majstrów.

1598 r.
Mikołaj Czyżowski rozpoczął budowę murowanego budynku kościoła według
projektu Jana Michała Linka.


XVII wiek

1616 r.
Budowa nowej synagogi.

1697, 1727, 1740 r.
W Wojsławicach odbywają się sejmiki Żydów Ziemi Chełmskiej i Bełskiej.


XVIII wiek

1755 r.
Na prośbę Feliksa Potockiego, kasztelana słońskiego i starosty krasnostawskiego, król August III zatwierdził cztery jarmarki (Trzech Króli, św. Józefa, św. Bartłomieja, św. Apostołów Szymona i Judy).

1759 r.
W Wojsławicach zamieszkują przedstawiciele sekty frankistów.

1761 r.
Żydzi z Wojsławic zostają fałszywie oskarżeni o popełnienie mordu rytualnego.

1771 r.
Budowa nowej murowanej cerkwi p.w. św. Eliasza.

1779 r.
Pożar Wojsławic.

1780 r.
Humbelina Kurdwanowska zezwala na ponowne osiedlenie się Żydów w Wojsławicach.

1790 r.
Dobra wojsławickie kupił kasztelan chełmski Wojciech Poletyło, bliski współpracownik króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

1795 r.
W wyniku III rozbioru Rzeczypospolitej Wojsławice zostały włączone do Cesarstwa Habsburgów.

1800 r.
Wojciech Poletyło uzyskał w Wiedniu tytuł hrabiowski.


XIX wiek

1815 r.
Na sto lat miasteczko trafiło pod panowanie carów rosyjskich.

1819 r.
W miasteczku działało pięć cechów rzemieślniczych: tkacki, garncarski, krawiecki, szewski i kuśnierski.

1831 r.
Podczas powstania listopadowego przez Wojsławice przechodził m.in. oddział płk. Różyckiego, który pod Uchaniami pokonał znaczne siły rosyjskie. W odwecie wojska rosyjskie splądrowały i zrabowały Uchanie, Wojsławice i okoliczne wioski. Alojzy Poletyło był w tym czasie senatorem, a jego syn Leopold brał udział w powstaniu jako oficer.

1860 r.
W Wojsławicach ostemplowano znaczek pocztowy z pierwszej serii polskich znaczków pocztowych Polska nr 1; poczta w Wojsławicach miała przypisany numer nr 87.

1863 r.
Podczas powstania styczniowego 1 i 2 lutego nieopodal Wojsławic stacjonowały oddziały powstańcze pod dowództwem płk. Sawy; za wycofującymi się do Grabowca wojskami 12 lutego weszły oddziały rosyjskie pod dowództwem płk. Sakownina, ostrzeliwując miasteczko (6 zabitych, 9 rannych), wzniecając pożar i pustosząc dwór.

1864 r.
Zniesienie pańszczyzny, uwłaszczenie chłopów, równouprawnienie Żydów.

1866 r.
Ogłoszenie ostatecznej likwidacji stosunków dominalnych w miastach.

1869 r.
Wojsławice, razem z szeregiem innych polskich miasteczek, straciły prawa miejskie.

1878 r.
We wsi Maziarnia urodził się Stanisław Brzozowski, syn rządcy w dobrach Poletyłów, najwybitniejszy krytyk literacki okresu Młodej Polski.

1879 r.
Browar w Wojsławicach wytwarzał rocznie 514 wiader piwa.

1883 r.
Franciszek Poletyło uzyskał na Uniwersytecie w Innsbrucku tytuł doktora prawa.


XX wiek

1905 r.
Powołanie spółdzielczej kasy oszczędnościowej; powstanie straży pożarnej; przed budynkiem urzędu gminy stanął pomnik cara Aleksandra II.

15 stycznia 1905 r.
Zebranie gminne, na którym chłopi odmówili płacenia podatków oraz zażądali wprowadzenia języka polskiego do kancelarii gminnej i szkoły.

19 marca 1905 r.
Strajk wszystkich folwarków znajdujących się w dobrach Poletyłów.

1906 r.
Powstanie koła Polskiej Macierzy Szkolnej skupiającego 123 członków i dysponującego budżetem 380 rubli rocznie.

sierpień 1915 r.
Na terenie Ziemi Wojsławickiej rozegrały się zaciekłe walki pozycyjne, które trwały dwa tygodnie i doprowadziły do zniszczenia znaczną część miasteczka (fragment rynku, ulice Chełmska
i Krasnystawska).

1926 r.
Zadłużone dobra wojsławickie zostały przymusowo rozparcelowane przez Bank Ziemiański;
w pałacu zostaje ulokowana szkoła powszechna.

26 września 1939 r.
Wkroczenie Armii Czerwonej na 14 dni.

27 października 1939 r.
Początek okupacji niemieckiej w Wojsławicach.

grudzień 1939 r.
Dewastacja synagog, rabunek mienia żydowskiego, śmiertelne pobicia.

styczeń 1940 r.
Do Wojsławic przesiedlono około 260 Żydów z Łodzi. Około 150 dorosłych mężczyzn
z Wojsławic skierowano do prac przymusowych przy osuszaniu bagien w Żmudzi, a około 80 osób wysłano do Bełżca do budowy umocnień granicznych. Tylko niektórzy z nich przeżyli trudne warunki pracy i po roku zdołali wrócić do miasteczka.

2 lutego 1942 r.
Rozstrzelanie przez niemieckich żandarmów Józefa Gilety z Majdanu Starego i dwóch ukrywanych przez niego jeńców sowieckich; w wyniku pożaru w lutym spłonęła znaczna część domów należących do Żydów oraz rzeźnia rytualna.

1 kwietnia 1942 r.
W Wojsławicach mieszkało 1460 Żydów, w tym 330 uchodźców z Łodzi i Warszawy.

20 kwietnia 1942 r.
Do obozu pracy zostało zabranych 209 Żydów z Wojsławic.

maj 1942 r.
W związku z wejściem w życie ustawy o zakazie sprzedaży lekarstw Żydom, ambulatorium
w Wojsławicach pozbawione zostało dostępu do środków medycznych.

październik 1942 r.
Egzekucja ok. 60 Żydów.

sierpień 1943 r.
Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie zostały scalone w jedną organizację.
Akcją scaleniową w gminie Wojsławice kierowali: ppor. Aleksander Kaznowski ps. „Grab” komendant placówki AK, pchor. Stefan Pudełko ps. „Olza”, st. sierż. Józef Rogowski ps. „Ryśko”. Pod ich nadzorem przeprowadzono reorganizację porządkowo–strukturalną dotychczasowych jednostek BCh i AK,
którą zatwierdził por. Witold Fałkowski ps. „Wik” komendant I Rejonu w Obwodzie Chełmskim.

17 kwietnia 1944 r.
W Wojsławicach stoczona została największa bitwa partyzancka na ziemi chełmskiej, w której brały udział wszystkie jednostki ruchu oporu działające na terenie gminy (Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie, Armia Ludowa) oraz niewielki oddział partyzantów radzieckich mjr. N.P Fiodorowa.

24 lipca 1944 r.
Wojsławice zostały wyzwolone spod okupacji niemieckiej przez oddziały
3 Armii Gwardyjskiej I Frontu Ukraińskiego.

10 czerwca 1945 r.
Pacyfikacja wsi Huta, w której ukrywali się partyzanci NSZ odpowiedzialni za dokonany kilka dni wcześniej mord prawosławnych mieszkańców wsi Wierzchowiny.

1947 r.
Elektryfikacja Wojsławic.

1949 r.
Założenie oświetlenia ulicznego.

1954 r.
Rozbiórka ruin pałacu w Wojsławicach.

1962 r.
Ułożenie nawierzchni smołowej na części drogi w Wojsławicach, utwardzenie ul. Grabowieckiej
i ul. Rynek; budowa szosy do wsi Huta1964– budowa studni głębinowej1981– rozebranie starej synagogi (młyna)2005– przebudowa szkoły podstawowej.


XXI wiek

2013 r.
Budowa nowego ratusza w centrum Wojsławic.